Cặp Vợ Chồng Nakulapitā Và Nakulamātā

 

1. Bối cảnh và tiểu sử

1. Quê quán

   • Hai vợ chồng sống ở Sumsumāragiri, thuộc xứ Bhagga. Khi Đức Phật đến thăm và trú tại Bhesakalāvana (khu rừng Bhesakalā), họ đã tìm đến Ngài.

2. Nhân duyên nhiều đời

   • Ngay khi gặp Đức Phật, hai vợ chồng liền sụp lạy dưới chân Ngài, gọi Ngài là “con” và trách sao Ngài đi lâu không về thăm.
   • Theo kinh điển ghi lại, cặp vợ chồng này đã từng làm cha mẹ của Bồ Tát (Đức Phật trong các tiền kiếp) 500 lần, và là bà con gần gũi của Ngài thêm nhiều kiếp khác nữa.

3. Quả vị chứng đắc

   • Nghe Đức Phật giảng pháp, họ đắc Sotāpanna (Tu-đà-hoàn) ngay trong lần gặp đầu tiên.
   • Đức Phật còn đến thăm họ một lần nữa khi tuổi già. Nhân đó, Nakulapitā và Nakulamātā bày tỏ ước nguyện được bên nhau không chỉ ở kiếp hiện tại mà cả đời sau. Ngài dạy rằng sự tương đồng về giới, tín, thí, tuệ sẽ giúp hai người tiếp tục đồng hành trong các kiếp vị lai.

4. Lòng tin, sự ân cần chăm sóc

   • Một câu chuyện khác kể rằng khi Nakulapitā lâm bệnh nặng, ông tỏ ra lo âu. Bà Nakulamātā trấn an chồng bằng lời đầy lòng tin, khéo léo khiến ông nhanh chóng lấy lại định tĩnh, từ đó dần bình phục. Đức Phật khen ngợi bà là người vợ tuyệt vời, thấu hiểu và hỗ trợ chồng tu tập (A.III.295).

5. Tối thắng về nói chuyện thân mật (vissāsikā)

   • Đức Phật đã đề cao họ trước Tăng đoàn, khẳng định rằng hai vợ chồng Nakulapitā và Nakulamātā là “bậc nhất” về lòng thân ái, gần gũi với Như Lai, cũng như về khả năng thảo luận, đàm đạo một cách chân tình (kể cả với Đức Phật và chư Tăng).
   • Họ được xem là một kiểu mẫu của “hạnh phúc hôn nhân” trong Phật giáo, cả hai đều giữ giới, tin Pháp, làm nhiều việc lành và hộ trì Tăng bảo.

2. Một số chi tiết nổi bật

1. Tối thắng trong hàng cư sĩ

   • Cả hai được Đức Phật xếp vào nhóm “các nam cư sĩ (Upāsaka) và nữ cư sĩ (Upāsikā) xuất sắc” trong Tăng Chi Bộ Kinh (Anguttara Nikāya) (A.I.26, A.III.465, A.IV.348).

2. Sự tích tái hiện trong các kinh

   • Tăng Chi Bộ (Anguttara Nikāya): Các kinh (A.I.216f, A.II.61f, A.III.295, v.v.) nhắc lại câu chuyện đức tin mạnh mẽ và cuộc đối thoại của họ với Đức Phật.
   • Tương Ưng Bộ (Saṃyutta Nikāya): Xuất hiện trong (S.3.1, S.4.116), nêu các lần Nakulapitā đàm đạo với Đức Phật.
   • Một số chú giải (AA – Anguttara Commentary) kể lại nhân duyên họ từng phát nguyện “muốn được tán dương” về sự thân thiết trong hội chúng của chư Phật quá khứ, đặc biệt là thời Đức Phật Padumuttara.

3. Bài học hôn nhân và tinh thần Phật giáo

   • Nakulapitā và Nakulamātā là tấm gương cặp đôi lý tưởng, không chỉ tương trợ nhau trong đời sống thường nhật mà còn cùng nhau hướng thượng trên con đường tâm linh.
   • Họ đạt quả vị Sotāpanna, duy trì hạnh phúc lâu dài, luôn sẵn lòng trợ giúp Tăng đoàn. Chuyện về họ là minh chứng cho giáo lý “đồng sự” và “đồng hành vợ chồng” để cùng nhau tấn tu phạm hạnh.

3. Nguồn tham khảo

• Kinh Tăng Chi Bộ (Anguttara Nikāya), đặc biệt các phần:
  • A.I.26, A.II.61f, A.III.295ff, A.III.465, A.IV.348.
  • Chú giải A.A (Anguttara Commentary) ghi lại nhân duyên tiền kiếp của hai vị.
• Kinh Tương Ưng Bộ (Saṃyutta Nikāya): S.III.1, S.IV.116.
• Các nguồn nghiên cứu, luận giải về cuộc đời và công hạnh của hai vị cư sĩ này trong Tiểu Sử Các Đại Đệ Tử của Đức Phật (nhiều tác giả), cũng như trong truyền thống Phật giáo Nam truyền (Theravāda).

4. Tổng kết ý nghĩa tu học

1. Tinh thần hộ pháp và tu tập:

   • Nakulapitā và Nakulamātā tuy sống tại gia, vẫn có thể đắc Thánh quả nhờ niềm tin chân chính nơi Tam Bảo, duy trì bố thí, giữ giới, hành thiền và thực hành giáo pháp thường xuyên.

2. Gương mẫu hôn nhân Phật giáo:

   • Hai ông bà thể hiện đức nhẫn nhục, yêu thương, tâm từ trong gia đình, cũng như tận tụy chăm sóc Tăng chúng.
   • Câu chuyện khi Nakulapitā đau ốm, Nakulamātā an ủi chồng, nêu bật lòng tin sâu sắc và trí tuệ nhu hoà của người vợ.

3. Thông điệp “bạn đồng tu”:

   • Cặp vợ chồng gợi nên ý niệm về “bạn đạo” (Kalyāṇamitta) trong chính hôn nhân. Họ đã thỉnh Phật chỉ dạy phương pháp để tiếp tục nên duyên đời sau – bằng cách đồng đẳng trên các phương diện thiện pháp (giới, tín, thí, tuệ).

Qua đó, câu chuyện của Nakulapitā và Nakulamātā vừa gần gũi, vừa cao quý, cho thấy ai cũng có thể là bậc hộ pháp, thành tựu sự an vui giải thoát ngay trong hiện đời, nếu biết nương tựa Chánh Pháp và hỗ trợ nhau tu tập. Họ thật xứng đáng với danh hiệu “tối thắng về nói chuyện một cách thân mật” giữa hàng cư sĩ.