Một vị tỳ kheo sống một mình có phạm giới tỳ kheo hay không?

 Sống độc cư không tự động trở thành một giới-phạm nặng; vị tỳ-kheo vẫn được phép ở một mình, miễn là (i) tiếp tục giữ trọn 227 học giới, (ii) chu toàn các sinh-hoạt Tăng-già cố định như Uposatha và Vassa, và (iii) khi cần thiết phải tìm đến cộng đồng để sám-hối, thọ pháp hay cử hành các hành sự đòi hỏi túc số. Nếu những nghĩa vụ ấy không được thực hiện thì vị ấy chỉ phạm tội nhẹ (dukkaṭa) vì lỗi trong nghi thức, chứ không phạm các tội trọng (pārājika, saṅghādisesa).

1. Giới luật không cấm sống một mình

Trong Pātimokkha không có điều khoản nào liệt kê “sống độc cư” như một tội trọng; bốn pārājika và mười ba saṅghādisesa đều không đả động tới việc ở bao nhiêu người  .

Ngược lại, Đức Phật còn khuyến khích hạnh araññika-dhutaṅga (ở rừng, một mình) cho những hành giả thích thiền tĩnh  và ngài ca ngợi các tỳ-kheo độc cư trong nhiều bài kệ  .

Tuy nhiên, Ngài cũng nhắc rằng Tăng-già “thịnh khi nào các tỳ-kheo thường hội họp”  , nên độc cư là quyền được cho phép, không phải chuẩn mực bắt buộc.

2. Nghĩa vụ Uposatha khi chỉ có một vị

• Quy định túc số: Muốn tụng Pātimokkha trọn vẹn phải có ≥ 4 vị  .
• Nếu chỉ còn 1 vị trong lãnh thổ: Vị ấy quét dọn chỗ họp, đặt nước, rồi tự xác quyết: “Hôm nay là ngày Uposatha của tôi (ajja me uposatho)”  .
• Quên xác quyết → phạm dukkaṭa (tội nhẹ)  .
  => Như vậy, lỗi nằm ở nghi thức Uposatha, không phải ở việc sống một mình.

3. Nghĩa vụ an cư (Vassa)

Trong mùa mưa (ba tháng), tỳ-kheo phải trú cố định một chỗ; luật chỉ đòi **“một nơi xác lập”**, không cần đồng bạn  .

Do đó, vị độc cư có thể tự làm yathā-vutthita kammavācā (lời phát nguyện an cư) rồi an cư một mình, miễn là không qua đêm ngoài phạm vi đã định.

4. Sám-hối và giao tiếp Tăng-già

• Mỗi nửa tháng phải tự kiểm lỗi; nếu có lỗi nặng cần hai vị hoặc Tăng tư cách để xả tội. Vì vậy lâu ngày ở riêng, vị ấy phải tìm Sangha để thọ pháp, bằng không có thể rơi vào vòng lặp “không xưng tội” (áp dụng hình thức nhẹ nhưng kéo dài)  .
• Luật cũng yêu cầu không rời nơi có Tăng đến nơi vắng Tăng khi đang chịu chế tài đặc biệt (probation); riêng trường hợp Tikkhama “đang thọ chấp đề” còn bị cấm ở một mình trong rừng  . Điều này không áp dụng cho tỳ-kheo bình thường.

5. Quan hệ với cư sĩ và thực tế hiện đại

Vinaya hình thành quan hệ y-chỉ với cư sĩ; sống gần thí chủ để khất thực không vi phạm  .

Truyền thống rừng Thái Lan, Sri Lanka v.v. có nhiều vị độc cư dài ngày, vẫn giữ thông lệ về tụng giới ghép hoặc về chùa lớn mỗi nửa tháng  . Các bài viết phân tích về đời sống cộng cư thời Vassa cũng khẳng định độc cư là ngoại lệ được luật cho phép, chứ không phải lý tưởng duy nhất  .

6. Các tội có thể phát sinh khi độc cư

Tình huống không giữ đúng	Mức độ	Căn cứ luật
Không xác quyết Uposatha khi chỉ có 1 vị	Dukkaṭa
Không về kịp tụng giới chung dù có thể	Dukkaṭa
Không an cư đúng nơi đã phát nguyện	Pācittiya (nhẹ)
Vi phạm 4 Pārājika (dù sống cùng hay riêng)	Đại tội, mất tư cách

Không có điều nào trong bốn hàng đầu liệt kê sống một mình là tội nặng; tất cả đều xoay quanh bổn phận nghi thức.

7. Kết luận

• Độc cư hợp pháp: Một tỳ-kheo có thể ở một mình, kể cả giữa cư sĩ, miễn là còn thực thi Uposatha, an cư và sinh hoạt Tăng khi cần. Điều này phù hợp với hạnh “ở rừng” mà Đức Phật cho phép.
• Không phạm giới trọng: Việc độc cư chỉ dẫn tới tội nhẹ nếu bỏ sót nghi thức; các giới trọng vẫn là bốn Pārājika quen thuộc.
• Lời khuyên thực hành: Nếu phải sống xa Tăng-già, nên ấn định lịch về chùa tụng giới, có bạn đồng tu trực tuyến hoặc qua thư, và giữ liên lạc với bậc thầy để được nhắc lỗi – nhờ vậy độc cư trở thành môi trường thiền định, không phải nguồn sai phạm.